کوره آجرپزی

قبلن هم گفته بودم که بعد از پایان دوره خدمت سربازی اولین کاری را که تجربه کرده بودم کار در کوره‌ی آجرپزی بود، حدود پنج سال، و در این مدت برای بهبود شرایط کارگری تقلای زیادی زدم اما ره به جایی نبردم تا اینکه با انتخاب شورای روستا دهیار شدم و بعد از اینکه صلاحیت‌ام برای دهیار ماندن! توسط هسته‌ی گزینش استانداری و وزارت کشور رد شد – تنها به خاطر اینکه از پذیرفتن رشوه سرباز زده بودم ؛ چیزی که هرگز به من ابلاغ نشد – دوباره به کار قبلی ‌ام پرداختم. کوره‌ی آجرپزی؛ کوره‌های آجرپزی جمعیت فراوانی از کارگران ایران را به خود مشغول کرده است اما به دلایل فراوان هیچ نقشی در تعیین سرنوشت، میزان درآمد، آینده‌ی شغلی، بیمه و ... خود ندارند. برعکس باقی اصناف. مانند معلم‌ها که با وجود کار کم و حقوق متناسب و مزایای فراوان و بازنشستگی و بیمه خدمات درمانی و اجتماعی و ... هر چند وقت یکبار تحصن می‌کنند و خواستار حقوق و مزایا و امتیازات بیشتر می‌شوند. یا صنف کارگران نساجی هر بار که در مورد بیکاری یا رکود اشتغال در کشور صحبت می‌شود به عنوان اکثریت جامعه‌ی کارگری یاد می‌شود. اما هیچ گاه از کارگران کوره‌های آجرپزی نامی برده نمی‌شود نه در دنیای مجازی و نه در دنیای واقعی و نه در صدا و سیمای ملی و خلاصه هیچ جای دیگر. متاسفانه هیچ جایی هم آمار دقیق یا نیمه دقیقی هم از مشغولان در این واحدهای تولیدی پیدا نمی شود. اما جالب است بدانید با وجود رکود فزاینده‌ی حاکم بر اقتصاد و تولید کشور این واحدهای تولیدی – اقتصادی به صورت قابل قبولی فعالند. در حدود صد سال پیش که کوره‌های آجرپزی در ایران –به صورت کنونی - به فعالیت می‌پردازند تا کنون تغییر خاصی در احداث آنها بوجود نیامده است. دالانهایی با ارتفاع چهار تا پنج متر بیرونی و سه متر داخلی به طول پنجاه تا یکصد و پنجاه متر . هر چهار یا پنج متر آن یک ورودی دارد که به آن قمیر می‌گویند و مبنای محاسبات است- از دستمزد شاغلان در کوره تا عوارض شهرداری و مالیات و غیره ، خاک را به قالب خشت تبدیل کرده و توسط کوره‌چین‌ها به داخل دالان کوره – که قمیر نامیده می‌شود – منتقل شده و بعد از اینکه توسط کوره سوز با سوخت نفت سیاه یا گاز پخته می‌شود . تولید خشت مهمترین مرحله تولید آجر است. این مرحله یا توسط دست انجام می‌شود یا دستگاه تا چند سال پیش بیش از 70 درصد تولید آجر کشور توسط دست انجام می‌گرفت. عمومن برای تولید خشت به صورت خانوادگی عمل می‌شد. غالب خانواده‌های خشت‌مال یا از کردهای آذربایجان غربی و کردستان بودند یا ساکنین خراسان و یا افاغنه ساکن در کشور. اما در حال حاضر بیش از 70 درصد تولید خشت توسط دستگاه خشت‌زنی است و کمتر از سی‌درصد آن توسط دست انجام می‌شود و برای کارکردن پای دستگاههای خشت‌زنی بازهم همان سه منطقه‌ی مذکور بیشتر از باقی نقاط کشور به این کار اشتغال دارند. این شاغلین – در پایین‌ترین برآورد - بیش از پنج میلیون نفر هستند عمومن از بیمه، مرخصی ، حقوق مناسب، منزلت اجتماعی و مهمتر از همه شناخت حقوق خود محروم هستند. چند تا تصویر هم از این واحد‌های اجتماعی - تولیدی منتشر می‌کنم و در آینده باز هم در مورد آن خاهم نوشت. لازم به ذکر است بیش از چهل درصد اهالی روستای ما از طریق کار در کوره‌های آجرپزی – که عمومن کوره‌چینی است – شاغلند و بالطبع از همه‌ی حقوق خود بی‌اطلاع و محروم هستند. نه تشکیلات صنفی و نه نماینده‌ای برای دفاع از حقوق و نه ... چرا؟